Kolej Transsyberyjska - Jak podróżować?

Wycieczki do Gruzji

Nowa strona - wersja mobilna

Imponujące krajobrazy, burzliwe dzieje, życzliwi ludzie i wyśmienita kuchnia. To wszystko i wiele więcej proponuje nam ten przepiękny i bliski nam Polakom kraj - Gruzja.

Gruzja – wino i gościnność na Kaukazie

Gruzja w pigułce

Gruzja to państwo położone nad Morzem Czarnym, na tzw. Zakaukaziu, czyli na Kaukazie Południo­wym graniczące z Rosją, Armenią, Azerbejdżanem oraz Turcją. Jego terytorium jest w przeważającej mierze górzyste. Stolica Gruzji – Tbilisi liczy 1,2 mln mieszkańców. Najwyższym szczytem Gruzji jest Szchara licząca 5.193 m n.p.m. W zależności od przyjętej wersji dotyczącej granicy Europy i Azji całe terytorium Gruzji znajduje się w Azji, w Europie i w Azji lub według jednej z wersji – tylko w Europie.

Mieszkańcy Gruzji

Gruzja jest krajem wieloetnicznym. Spośród ok. 5 mln mieszkańców ok. 85% to Gruzini. Mieszka tu ponadto 7% Azerów, 6% Ormian, a także niewielki procent Rosjan, Osetyjczyków, Abchazów, Greków, Kurdów i Ukraińców.

Około 90% mieszkańców jest prawosławnych, po­zostałe ok. 10%, w tym zamiesz­kujący Adżarię na granicy z Turcją Adżarowie wy­znają islam. Jest tak­że niewielki odsetek katolików i protestantów.

Językiem urzędowym jest mający własny alfabet ję­zyk gruziński. Około pół miliona ludzi nie zna go jednak i włada jednym z 23 innych języków pocho­dzących z różnych rodzin językowych, w tym języ­kiem azerbejdżańskim, armeńskim, abchaskim, osetyjskim, czy rosyjskim.

Kuchnia gruzińska

W całej Gruzji bardzo rozpowszechniona jest upra­wa winorośli. Wina gruzińskie znane są na całym świecie. Na zachodzie kraju rosną figi, palmy, laury, oliwki i inne rośliny śródziemnomorskie. Cytrusy i granaty rosną nawet na ulicach Tbilisi.

Typowym daniem gruzińskim są chinkali – wypeł­nione mięsnym bulionem pierogi mające formę „sa­kiewki”. Aby je spożyć należy je umiejętnie nad­gryźć, wypić sączącą się zupę ze środka i zakoń­czyć zjedzeniem pozostałej reszty. Popularne są także szaszłyki (gruzińska nazwa mzwadi) z mię­sa polewanego winem i opiekane na grillu opala­nym winnymi gałęziami. Typową przystawką są oberżyny zapiekane z mielonymi orzechami wło­skimi, czosnkiem i ziołami, podawane z jadalnymi nasionami z granatów (tzw. badridszani). Kolejnym daniem kuchni gruzińskiej jest czaczapuri – jest to okrągły placek zapiekany z nadzieniem serowym, często także z jajkiem, podawany z sosem adżika (pastą z czerwonej papryki z dodatkiem czosnku i ziół, bez pomidorów!) lub innymi dodatkami. Nie można także zapomnieć o chachy (czaczy), czyli wódce z winogron stanowiącej odpowiednik wło­skiej grappy (40-60% alkoholu).

Najlepsza pora na podróż do Gruzji

Góry Kaukazu chronią Gruzję przed chłodnym po­wietrzem z północy, a Morze Czarne dostarcza do kraju ciepłe powietrze. Leżące w południowej Gruzji Góry Suramskie wyznaczają granicę klimatyczną tego kraju, którego zachodnia połowa leży w strefie klimatu podzwrotnikowego morskiego z dużą liczbą opadów rocznych, a wschodnia podzwrotnikowego suchego. Bardzo krótka i niestabilna pogodowo wiosna, gorące lato i uboga w śnieg zima powodu­ją, że najlepszą porą na odwiedzenie Gruzji jest słoneczny i ciepły wrzesień. Także w pierwszej po­łowie października jest duża szansa na bardzo cie­płe i słoneczne dni.

Historia Gruzji

W okresie starożytnym na terenach dzisiejszej Gru­zji istniało kilka organizmów państwowych. Między V w p.n.e. i VI w n.e. na terenach wschodniej Gru­zji istniało państwo o nazwie Iberia. Z kolei wybrze­że Morza Czarnego na terytorium dzisiejszej Gruzji znane było starożytnym Grekom jako Kolchida – uznawane za pierwsze państwo gruzińskie.

W 66 r. p.n.e. obszar ten został podbity i włączony do Imperium Rzymskiego. W 337 roku Gruzja stała się drugim po Armenii państwem chrześcijańskim. Najazdy Mongołów, Turków, Arabów, Persów i Gre­ków mające miejsce na przestrzeni kolejnych 1000 lat nie spowodowały utraty niezależności Gruzji, która szczyt swojej potęgi osiągnęła między XI a XIII wiekiem. Duży był wpływ kultury greckiej.

W 189 r. p.n.e. niemalże cały obszar Iberii został pod­bity przez Armenię. Niedługo potem sojusznik Ar­menii – władca Pontu Mitrydates Eupator włączył całą Kolchidę w skład swojego państwa. Nieco póź­niej oba państwa zostały podbite przez Rzymian, a następnie przez Persję.

Po wyparciu Arabów z całego Zakaukazia na prze­łomie IX i X wieku na terenie dzisiejszej Gruzji po­wstało kilka kolejnych państw feudalnych: Abchazja, Iberia (Kartlia), Karetia, Heretia i Tao-Klardżetia. Po licznych wojnach jakie toczyły się między nimi na przełomie IX i X wieku, w 1010 roku doszło do zjed­noczenia Gruzji.

Od II połowy XI wieku Gruzja musiała mierzyć się z najazdami Turków, którzy do końca XI wieku pod­bili większą część jej terytorium. Do początku XII wieku królowi Dawidowi IV Budowniczemu udało się wy­zwolić spod panowania Turków prawie wszystkie zajęte tereny. Nastąpił rozkwit życia eko­nomicznego i kulturalnego, a Gruzja stała się poli­tyczną potę­gą. Wkrótce potem Dawid koronował się także kró­lem Armenii. W chwili jego śmierci w 1125 roku Gruzja miała status lokalnego mocarstwa. Naj­większą potęgą Gruzja stała się na przełomie XII i XIII wieku za czasów panowania prawnuczki króla Da­wida – królowej Tamary. Po licznych podbojach te­rytorialnych, w tym po podbiciu części Azerbej­dżanu w 1210 roku Gruzja osiągnęła największy w swej historii zasięg terytorialny. Nastąpił także roz­wój kultury i rzemiosła artystycznego oraz handlu.

Niedługo potem nastąpiły najazdy Mongołów, w wy­niku których Gruzja nagle utraciła swoją potęgę. Zależne od Gruzji niewielkie państwa oraz części Gruzji powoli oddzielały się od niej i przechodziły pod panowanie Mongołów. Dopiero za panowania Jerzego Wspaniałego w pierwszej połowie XIV w. Przywrócone zostały granice Gruzji z 1220 roku i zaprzestano płacenia daniny mongolskiemu na­jeźdźcy. Później nastąpiły jednak kolejne najazdy mongolskie, które na początku XV w. ostatecznie doprowadziły do rozpadu infrastruktury i gospodarki państwa.

W XV wieku otoczona ze wszystkich stron przez państwa muzułmańskie Gruzja stała się izolowa­nym krajem chrześcijańskim. Nastąpiła wówczas izolacja polityczna i gospodarcza, a w konsekwencji polityczny upadek i rozpad kraju na drobne pań­stewka. Turcja i Persja podzieliły między sobą strefy wpływów na Zakaukaziu, w konsekwencji czego państwa gruzińskie znalazły się pod panowaniem tych dwóch mocarstw. Turcja i Persja chcąc zacho­wać wzajemną równowagę i nie chcąc dopuścić do całkowitego przejęcia władzy nad przynależącymi do przeciwnika terenami gruzińskimi, pozwoliły na jako taką niezależność terenów gruzińskich.

W obliczu równoczesnego zagrożenia ze strony Turcji i Persji pojawienie się kolejnego mocarstwa w regionie – Mocarstwa Rosyjskiego, zostało pozy­tywnie odebrane przez Gruzinów, tym bardziej, że Rosja była Gruzji bliższa kulturowo i religijnie, a dotychczasowe doświadczenia Gruzji z Rosją były po­zytywne. W 1783 roku w zamian za zobowiązanie Rosji do obrony jego terytorium Gruzja przyjęła pro­tektorat Rosji, która już na początku XIX wieku włą­czyła terytorium Gruzji do swojego imperium. Nie spotkało się to jednak wtedy jeszcze z większymi protestami społecznymi.

Do 1864 roku gruzińska szlachta była zrównana w prawach ze szlachtą rosyjską i miała takie same możliwości awansu społecznego. Do tego czasu nie była także prowadzona na ziemiach gruzińskich rusyfikacja. Okres przynależności Gruzji do Rosji był także okresem rozwoju kulturalnego i gospodar­czego. Dopiero po stłumieniu powstań muzułma­nów na terenach północnego Kaukazu (w szczegól­ności Czeczenów i Dagestańczyków) Rosja zmie­niła swoja politykę wobec Gruzji traktując ją od tej pory jak podbite terytorium i wprowadzając na nim, podobnie jak na wszystkich innych podbijanych te­renach proces szeroko rozumianej rusyfikacji.

Pod koniec XIX wieku na terenach Gruzji zaczęły pojawiać się ruchy rewolucyjne. Wybuch rewolucji nastąpił w krytycznym dla Rosji momencie - w 1905 roku. Po upadku Imperium Rosyjskiego w 1917 roku Gruzini ogłosili niepodległość i utwo­rzyli Demokratyczną Republikę Gruzji, która prze­trwała zaledwie do 1921 roku, do momentu podbi­cia przez Bolszewików. W 1922 roku Gruzja weszła w skład Zakaukaskiej, później Gruzińskiej Republiki Ra­dzieckiej.

W 1931 roku Stalin wcielił Radziecką Republikę Ab­chazję do terytorium Republiki Zakaukaskiej, co spowodowało silny konflikt i w efekcie w latach 1992-93 wojnę w Abchazji, w wyniku której została ona znowu odłączona od Gruzji. Rosja przekracza­ła granice autonomii Abchazji i Osetii Południowej wkraczając na ich terytorium w celu „obrony” przed siłami gruzińskimi, uznając jednocześnie oficjalnie ich niepodległość. Wojska rosyjskie nadal stacjonu­ją na ich terytorium. Chcąca z kolei doprowadzić do zakończenia konfliktu Gruzja jest oskarżana o wszczynanie nieuzasadnionych walk zbrojnych i bezzasadne używanie siły na ich terytorium.

Po rozpadzie ZSRR w 1991 roku Gruzja ogłosiła ponownie niepodległość. W 1992 roku prezydentem Gruzji został były radziecki minister spraw zagra­nicznych Eduard Szewardnadze, co poskutkowało wojną domową stłumioną przez niego. Dopiero w 2003 roku, kiedy to po sfałszowaniu wyborów miał zostać ponownie prezydentem, doszło do maso­wych protestów, w wyniku których Szewardnadze musiał ustąpić. Na jego miejsce został wybrany re­formator Micheil Saakaszwili. W 2007 roku pojawiły się zarzuty korupcji i kłamstw wobec Saakaszwilie­go, w wyniku których wyjechał do Niemiec, gdzie uzyskał polityczny azyl.

Wojna domowa w latach 90-tych spowodowała ogromne zniszczenia i upadek gospodarki kraju. Obecnie Gruzja zmaga się z silną korupcją i biedą, jednak przeprowadzane są reformy gospodarcze i kraj odzyskuje powoli kontrolę nad terenami, na któ­rych stacjonują wojska rosyjskie. Dzięki pomocy z zewnątrz udało się zlikwidować inflację i osiągnąć wzrost gospodarczy, który jednak nie dorównał jeszcze poziomowi z czasów Związku Radzieckie­go, kiedy to Gruzja miała najwyższy PKB spośród trzech republik Kaukazu wyprzedzając wówczas nawet roponośny Azerbejdżan. Jedynie Abchazja i Osetia Południowa będące nieuznanymi państwa­mi w państwie są nadal kontrolowane przez Rosjan i separatystów.

Informacje o Gruzji - dokument PDF