Dlaczego powstała kolej transsyberyjska?

Kolej transsyberyjska, łącząca europejską część Rosji z Dalekim Wschodem, to jedna z najdłuższych linii kolejowych na świecie. Jej budowa, rozciągnięta na kilkadziesiąt lat pod koniec XIX i na początku XX wieku, była przedsięwzięciem niezwykle ambitnym jak na owe czasy. Dlaczego carscy Rosjanie zdecydowali się na realizację tego kolosalnego projektu?

Kontekst historyczny Rosji w XIX wieku

Rosja w XIX wieku przechodziła burzliwe przemiany. Po klęsce w wojnie krymskiej w 1853 roku car Aleksander II zainicjował szereg reform mających na celu modernizację kraju. Zniesiono pańszczyznę, przeprowadzono reformy wojskowe, sądownicze i samorządowe. Gospodarka Rosji zaczęła się industrializować, powstały pierwsze linie kolejowe.

Zmiany te pozwoliły Rosji na dalszą ekspansję terytorialną na wschód. W drugiej połowie XIX wieku Rosjanie stopniowo opanowywali Syberię, dochodząc aż do brzegów Pacyfiku. Podbito chanaty środkowoazjatyckie, zajęto Kraj Nadmorski (Przymorze). Rosja stała się potęgą obejmującą olbrzymie, słabo zaludnione obszary Azji.

Główne motywy budowy kolei transsyberyjskiej

Budowa magistrali kolejowej łączącej europejską część imperium carów z nowo zdobytymi terenami na wschodzie miała zasadniczo dwa cele:

• Poprawa komunikacji wewnętrznej – olbrzymia Rosja była słabo zintegrowana, brakowało dogodnych połączeń transportowych między odległymi regionami. Kolej miała połączyć centrum z peryferiami i ułatwić administrowanie krajem.
• Zwiększenie wpływów Rosji na Dalekim Wschodzie – kolej transsyberyjska miała wzmocnić obecność Rosji nad Pacyfikiem, umożliwić szybkie przerzucanie wojsk i umocnić kontrolę nad tymi terenami. Chodziło też o rozwój handlu z Azją Wschodnią przez porty dalekowschodnie.

Wyzwania i trudności podczas budowy kolei transsyberyjskiej

Budowa magistrali biegnącej przez dziewicze tereny Syberii i rosyjskiego Dalekiego Wschodu napotykała na ogromne przeszkody.

• Ekstremalne warunki klimatyczne i geograficzne – mrozy sięgające –50°C, bagniste tereny, obszary górskie czy stepowe stanowiły wyzwanie dla budowniczych.
• Problem z finansowaniem projektu – koszt budowy był ogromny, a carscy Rosjanie początkowo niechętnie przeznaczali na nią środki, skupieni na rozwoju europejskiej części kraju.

Mimo trudności kolej powstała etapami na przełomie XIX i XX wieku, choć ostateczne jej ukończenie nastąpiło dopiero w 1916 roku.

Wpływ kolei transsyberyjskiej na rozwój Rosji

Utworzenie magistrali kolejowej łączącej zachodnią Rosję ze Wschodem miało dalekosiężne konsekwencje.

• Wzmocniło ekonomicznie kraj – usprawniło transport i handel, ożywiło gospodarkę odległych regionów Rosji.
• Spowodowało zmiany demograficzne – ułatwiło migrację ludności na Syberię i Daleki Wschód, przyczyniając się do ich zasiedlenia i rozwoju.

Budowa kolei transsyberyjskiej była motywowana imperialnymi ambicjami Rosji i chęcią umocnienia jej pozycji w Azji. Mimo trudności połączyła ona olbrzymie obszary kraju i znacząco przyczyniła się do rozwoju Rosji na przełomie XIX i XX wieku.