Jak ważna jest religia w Rosji?

Religia odgrywa niezwykle istotną rolę w historii i kulturze Rosji. Kształtowała ona tożsamość narodową Rosjan i wpływała na rozwój państwowości. Chociaż w XX wieku nastąpił spadek religijności związany z panowaniem komunizmu, obecnie prawosławie przeżywa swego rodzaju renesans.

Religia w kontekście historycznym Rosji

Przyjęcie chrześcijaństwa w 988 roku miało przełomowe znaczenie dla Rusi Kijowskiej, z której wywodzi się współczesna Rosja. Religia ta zbliżyła Ruś do cywilizacji bizantyjskiej i zachodnioeuropejskiej. Cerkiew prawosławna odegrała kluczową rolę w jednoczeniu ludów ruskich w jeden organizm państwowy. Była również filarem tożsamości narodowej, odróżniając Słowian Wschodnich od pogan oraz katolików.

W późniejszych wiekach prawosławie umacniało autorytet carów, uznawanych za namaszczonych przez Boga władców. Cerkiew popierała również ekspansję terytorialną, uzasadniając ją misją cywilizacyjną wobec innych ludów. Po upadku Caratu bolszewicy próbowali zwalczyć wpływy religii, co jednak nie powiodło się całkowicie.

Zmiany w religijności Rosjan w XX wieku

Rewolucja październikowa 1917 roku zapoczątkowała ery walki komunistów z religią w Rosji. Zamknięto tysiące cerkwi, prześladowano duchownych, a wyznawanie wiary uznano za przejaw „ciemnoty”. Mimo to wiara przetrwała, szczególnie na wsiach.

W czasach stalinowskich doszło do częściowej stabilizacji stosunków państwo-kościół. Jednak aż do upadku ZSRR w 1991 roku komuniści ograniczali swobodę wyznania. Dopiero od lat 90. XX wieku nastąpił stopniowy powrót Rosjan do religii.

Wpływ religii na życie codzienne w Rosji

Wpływy Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej są bardzo widoczne w przestrzeni publicznej współczesnej Rosji. W miastach powstają nowe świątynie, odrestaurowano wiele zabytkowych cerkwi i klasztorów. Rosjanie chętnie uczestniczą w nabożeństwach i obrzędach religijnych.

Wiara nadal odgrywa też istotną rolę w życiu rodzinnym. Zdecydowana większość Rosjan chrzci swoje dzieci i bierze śluby kościelne. Obrzędy prawosławne towarzyszą najważniejszym momentom w życiu, takim jak narodziny, ślub czy pogrzeb.

Rosyjska Cerkiew Prawosławna i jej rola

Rosyjska Cerkiew Prawosławna ma ponad 1000-letnią historię. Jest największą tego typu instytucją na świecie, zrzeszającą ok. 150 mln wyznawców. Posiada ogromne wpływy i przywileje w Rosji.

Cerkiew wspiera rządy Putina, a hierarchowie często wyrażają poparcie dla jego imperialnej i konserwatywnej polityki. Z drugiej strony Kreml wspiera finansowo Cerkiew i przyznaje jej szerokie uprawnienia. Jest to symbioza polityczna i ideologiczna.

Inne wyznania w Rosji

Chociaż prawosławie dominuje, Rosja jest krajem wielowyznaniowym. Największe mniejszości stanowią muzułmanie (ok. 10% ludności) oraz buddyści (głównie w regionach Syberii). Istnieją również nieliczne gminy żydowskie, katolickie i protestanckie.

Mimo generalnej tolerancji religijnej, mniejszości wyznaniowe czasem spotykają się z trudnościami ze strony władz. Np. Świadkom Jehowy zarzuca się ekstremizm i zakazuje działalności.

Przyszłość religii w Rosji

Mimo tendencji sekularyzacyjnych religijność Rosjan pozostaje na relatywnie wysokim poziomie. Przewiduje się, że nastąpi dalszy, choć umiarkowany, wzrost liczby osób deklarujących się jako prawosławne.

Wyzwaniem może być pogodzenie tradycyjnych wartości prawosławnych z postępującą liberalizacją obyczajowości. Kluczowe będzie także utrzymanie harmonijnych relacji międzywyznaniowych w tym wielokulturowym kraju.